Barzanilerin Uzun Yürüyüşü (1945-1949)

Özet

Kürtler, dünyanın en büyük devletsiz halkıdır. BM’ye üye ülkelerin çoğunun devletleştiği 20. yüzyılda Kürtlerin ülkesi Kürdistan parçalanmış, kimi yerlerde yerleşim yerleri, köyler hatta aileler dahi bölünmüştür. Ancak bu halk hiçbir şekilde bu kadere boyun eğmemiştir.

Kürtlerin modern zamanlardaki en önemli ilk devletleşme adımı 1946 yılında Doğu Kürdistan’ın Mehabad şehrinde oluşturulmaya çalışılan “Kürdistan Cumhuriyeti”dir. Uzun bir mücadele geleneğine dayanan Mela Mustafa Barzani yüzlerce savaşçısıyla Irak Kürdistanı’ndan İran Kürdistanı’na geçer ve cumhuriyetin kuruluşunda yer alır, temel askeri gücünü oluşturur. Aynı yılın sonlarına doğru cumhuriyetin yıkılmasıyla birlikte İran güçlerine teslim olmayı reddederek bir çıkış yolu bulmaya çalışır. Üç ülkenin siyasi sınırlarının bitiştiği bir kavşakta her üçünün de ordusuyla savaşır. Yanlarında binlerce çocuk, kadın, yaşlı da vardır. En son hiçbir çare kalmayınca 500 Pêşmergesi ve bazı aile üyeleriyle birlikte uzun bir yürüyüşten sonra Aras nehrini geçerek Sovyetler Birliğine varırlar.

Kitabın yazarı Abbas Xezalî Mîrxan’ın ailesi de; dedesi, amcası, babası da çok uzun süren bu savaş ve yürüyüşte yer alıyordu. Mîrxan olaylara ilişkin belge ve araştırmalarla yetinmedi, başından sonuna kadar Mela Mustafa Barzani’yle birlikte bulunmuş olanların da tanıklığına başvurarak bu önemli tarihsel olaya ilişkin kaynak bir eser ortaya koydu.