İkinci Xanî Hacî Qadirê Koyî
Kurte
Kadri Yıldırım
Kürtçe-Türkçe olarak hazırladı. Elinizdeki bu çalışma, Celadet Bedirhan
tarafından “İkinci Xanî” olarak adlandırılan Hacî Qadirê Koyî hakkında
yaptığımız bir araştırmadır. Ehmedê Xanî’nin 17. yüzyıldaki Kurmancî sesi
19. yüzyılda Hacî Qadirê Koyî’nin Soranî sesiyle Kürdistan’da yeniden
yankılanmıştır. Bakur’da Xanî hakkında yeteri kadar çalışma yapılmış,
fakat bildiğimiz kadarıyla Koyî hakkında özellikle kitap seviyesinde
müstakil bir araştırma henüz yapılmamıştır. Bu boşluğu doldurmaya
mütevazi bir katkıda bulunmak amacıyla bu araştırmayı yapma ihtiyacını duyduk
ve bunu iki dille, Türkçe ve Kürtçe yapmayı uygun gördük. Türkçe
bölümde örnek verdiğimiz şiirlerin orijnal Soranî formlarını Türkçe
çevirileri; Kürtçe bölümdeki bu örnekleri de Kurmancî çevirileri ile
birlikte verdik. Bakur Kürtlerinin bu İkinci Xanî’yi tanımalarında bu
araştırma denizden damla bile olsa bir katkıda bulunmak amacıyla
hazırlanmıştır.
Kadri Yıldırım
Ev xebata ber destê we
lêkolînek der bareyê Hacî Qadirê Koyî de ye ku Hacî ji alîyê Celadet
Bedirxan ve wekî Xanîyê Duyem tê binavkirin. Dengê Ehmedê Xanî yê
kurmancî yê sedsala 17. di sedsala 19. de bi dengê Hacî Qadirê Koyî yê
soranî li Kurdistanê ji nû ve olan daye. Li Bakur der bareyê Xanî de têra
xwe xebat hatine kirin; lê bi qasî ku em dizanin der bareyê Koyî de bi
taybetî di asta pirtûkan de lêkolîneke serbixwe hêj nehatiye kirin. Bi
amanca tijekirina vê valayîyê bi tevkarîyeke mutevwazî me hewcedarî û
guncav dît ku em vê lêkolînê bi du zimanan, bi tirkî û kurdî bikin. Me
helbestên soranî yên resen di beşa tirkî de digel wergera wan a tirkî;
yên beşa kurdî jî digel wergera wan a kurmancî dane. Ev lêkolîn bi
amanca ku bi qasî dilopek ji deryayê be jî kurdên Bakur vî Xanîyê Duyem
nas bikin hatîye amadekirin.