Serhildana Şêx Seîd

Özet

Dadgeha Îstîqlalê ya Şerqê di 13’ê Avrêla 1925’an de dest bi darizandinê kir. Di 15’yê Avrêla 1925’an de Şêx Seîd û çend hevalên wî ji aliyê hevlingê wî Serdarê Malnişîn Qasim û çend xizmên Qasim ve di navbera Mûş û Gimgimê (Warto) de li Pira Abdûrrahman Paşa tê desteserkirin û radestî Osman Nûrî Paşa tê kirin. Di 6’ê Gulanê de jî Şêx Seîd û hevalên wî tînin Amedê. Di 26’ê Gulanê de jî dest bi darizandinê dikin. Darizandin li dora mehekê didome, bi giştî hejmara kesên tên darizandin dibe 92 kes. Di 28’ê Pûşberê de biryara dawîn tê dayîn. Ji 92 kesan ji bo 47 kesan biryara dardakirinê tê dayîn. Di 29’ê Pûşpera 1925’an de li Qada Derê Çiyê Şêx Seîd û hevalên wî tên dardakirin.

Dadgeha Îstîqlalê ya Şerqê heta mêjûya 7’ê Adara 1927’an domiya. Dadgehê 5010 kes darizandiye, ji van 207 kes rûbirû (vicahen) û 213 kes jî bêyî wan (giyaben) bi tevahî ji bo 420 kesî biryara dardakirinê hatiye dayîn. Her wiha di der barê 1811 kesî de cur bi cur ceza hatiye dayîn û di der barê 2779 kesan de jî biryara beratê hatiye dayîn.

Şark İstiklal Mahkemesi 13 Nisan 1925’te yargılamalara başlamıştır. 15 Nisan 1925 tarihinde Şeyh Said ve birkaç arkadaşı bacanağı olan Emekli Binbaşı Kasım tarafından Muş-Varto arasında Abdurrahman Paşa Köprüsü’nde derdest edilerek Osman Nuri Paşa’ya teslim edilir. 6 Mayıs’ta Şeyh Said ve arkadaşları Diyarbakır’a getirilir. 26 Mayıs’ta yargılamalarına başlanır. Yargılama yaklaşık bir ay devam eder, toplam 92 kişi yargılanır. Bu yargılamalar sonucunda 28 Haziran’da nihayi karar verilir. Bu 92 kişiden 47 kişi hakkında idam kararı verilir. 29 Haziran 1925’te Dağkapı Meydanı’nda infaz edilirler.

Şark İstiklal Mahkemesi 7 Mart 1927 tarihine kadar devam eder. Mahkeme 5010 kişiyi yargılar, bunlardan 207 kişiyi vicahen ve 213 kişi de giyabi olmak üzere toplam 420 kişiye idam kararı verir. Ayrıca 1811 kişi hakkında çeşitli cezalar veren mahkeme 2779 kişi hakkında da beraet kararı verir.